Wpisując w wyszukiwarkę ABLEIZM wyświetla się kilka stron, które tak naprawdę powielają to samo, a najbardziej obszerne informacje można odnaleźć na Wikipedii. Czy mnie to dziwi? Nie. Trudne, niewygodne tematy nie są ani modne ani chętnie czytane. Jednakże milcząc i nie podejmując jakiejkolwiek dyskusji ugruntowujemy w społeczeństwie niewiedzę, która jest jednym z głównych komponentów stereotypu. Z kolei stereotypy mogą przekształcać się w przekonania i prowadzić do tworzenia się negatywnych postaw. W skrócie- samo nie podejmowanie tematu ableizmu również do niego prowadzi. Dlaczego? Aby mogło dojść do zmian najpierw należy stworzyć przestrzeń na komunikację, potem rozmawiać (użyłam formy niedokonanej celowo), a na samym końcu uzyskać rezultat. W jakim miejscu jesteśmy teraz? Odpowiedzcie sobie sami.
Czym jest ableizm?
Ableizm (ang. ableism) inaczej handicapizm/handikapizm to termin, który zaczął funkcjonować na przełomie lat 80. i 90. XX wieku, określający dyskryminację osób niepełnosprawnych. Przekonanie, że ludzie z niepełnosprawnościami są gorsi i stoją niżej w hierarchii społecznej niż pełnosprawni.
Jak się przejawia?
Istnieje całe spektrum zachowań powiązanych z ableizmem, od mogłoby się wydawać nieszkodliwych komentarzy po przesłanki eugeniczne. Są to między innymi:
- niechęć, wrogość
- akty agresji
- przemoc
- brak rozwiązań systemowych, bariery: architektoniczne, informacyjne, ekonomiczne
- nieprzystosowane urządzenia medyczne
- brak dostępności kultury
- język „my” versus „wy”, obraźliwe określenia
- brak reprezentacji w książkach, filmach, mediach lub te nie mające nic wspólnego z rzeczywistością
- powielanie stereotypów
- odbieranie głosu niepełnosprawnym w debacie publicznej
- brak edukacji w temacie
- pozorna pomoc, bezsensowne rozwiązania, nie konsultowane z niepełnosprawnymi
- mówienie o specjalnych/szczególnych potrzebach, by podważyć prawo do dostępności
- kwestionowanie niepełnosprawności
- body shaming
- odbieranie autonomii i podmiotowości osobom niepełnosprawnym.
Często w źródłach na temat ableizmu można przeczytać, że „definiuje osoby niepełnosprawne przez ich niepełnosprawność”. Chciałabym to nieco sprostować. Powyższe twierdzenie jest, bowiem ableistyczne, ponieważ z góry zakłada, że niepełnosprawność sama w sobie jest czymś negatywnym i gorszym (powinna zostać zniwelowana, wyleczona bądź wyeliminowana). Znaczna część osób niepełnosprawnych bardzo utożsamia się ze swoją niepełnosprawnością, zatem należy zadać sobie pytanie czy coś co jest jednym z filarów naszej tożsamości w pewien sposób nas nie definiuje. Żyjemy w rzeczywistości, gdzie niepełnosprawność bezpośrednio wpływa na życie jednostki i podejmowane przez nią wybory. Fakt ten można przyjąć lub dalej z nim walczyć, co w przypadku samej osoby z niepełnosprawnością może prowadzić do uwewnętrznionego ableizmu.
Jak można przeciwdziałać ableizmowi? Ableizm, zatem nie definiuje osoby niepełnosprawnej przez jej niepełnosprawność, ale przez pewne wyobrażenia i założenia innych osób na jej temat.
- przede wszystkim słuchać samorzeczników (ale ze zrozumieniem)
- włączyć ich głos w debatę publiczną
- wdrażać rozwiązania, których potrzebują niepełnosprawni
- nie stygmatyzować i nie wartościować niepełnosprawności.
Bibliografia:
Campbell F. K., Contours o f
Ableism. The Production o f Disability and Abledness. London, 2009.
Vargas S.,
Magda Szarota M, Mazur-Rafał M., O osobach z niepełno sprawnościami. Interaktywna
książka, Warszawa, 2019.
Brak komentarzy: